Paysage aux jonques, 1943 Laque avec réhauts d'or et d'argent, signée en bas à gauche et à droite, datée en bas à droite Paravent en 4 panneaux : 104 x 49.3 x 49.3 x 49.5 x 49.5 cm - 40 7/8 x 19 3/8 x 19 3/8 x 19 1/2 x 19 1/2 in. Totalité : 104 x 197.6 cm - 40 7/8 x 77 3/8 in. Lacquer with gold and silver highlights, signed lower left and right, dated lower right Screen with four panels PROVENANCE Vente Laurin-Guilloux-Buffetaud, Paris, 3 juin 1988 Collection privée, Paris (Acquis à la vente précédente) OEUVRE EN RAPPORT Pham Gia Yên, So'n Mài Pham Hâu, The lacquer art of Pham Hau, Nhà Xuât Bàn My Thuât Fine Arts Publishing House, 2019, repr. p. 44 La peinture sur laque est au Vietnam un art majeur, indissociable de l’histoire culturelle du pays. Art traditionnel par excellence, il rayonne également à l’étranger et fait du Vietnam un bastion de cette technique ancestrale. Si ce savoir-faire remonte au XVe siècle, son rayonnement actuel doit beaucoup à l’impulsion de Joseph Inguimberty au sein de l’École des Beaux-Arts de l’Indochine qui introduit des cours de laque dès 1927. Grâce à de nouveaux moyens rendus possibles par la modernité de l’École, celui-ci redéfinit clairement le processus créatif de la laque tout en introduisant de nouveaux principes. Aidé d’Alix Aymé, artiste libre et talentueuse, ils enrichissent notamment l’emploi des couleurs. Traditionnellement, seuls le rouge, le noir, le brun mais aussi l’argent et l’or sont représentés. Grâce à l’introduction de matières nouvelles comme la coquille d’œuf, le sulfure de cadmium ou encore l’oxyde de chrome, d’autres couleurs telles le blanc, le jaune ou encore le vert apparaissent. Ce renouveau créatif n’a depuis cessé de s’effectuer et permet aux artistes d’imposer cette technique asiatique comme l’égal de la peinture occidentale. Paysage aux jonques de Pham Hau illustre parfaitement le parti pris par une nouvelle génération d’artistes vietnamiens politisés et fiers de leurs origines. L’art de la laque s’affiche comme un outil de diffusion de la culture vietnamienne face à l’impérialisme chinois et occidental. L’enseignement reçu à l’École des Beaux-Arts d’Indochine apporte à Pham Hau un enrichissement de sa palette et les traditionnels rouges et noirs enrichis d’or et d’argent sont ici rehaussés d’un rarissime bleu apportant ainsi des nuances totalement nouvelles et davantage de contrastes. Cette laque formant un paravent à quatre panneaux rend hommage à la beauté des paysages vietnamiens. La végétation luxuriante faite de feuilles de bananiers, de fleurs de pommiers ou encore de bambou, souligne la nature tropicale du Vietnam. Idyllique avec ses eaux turquoises, Pham Hau sublime ce paysage peuplé de ses traditionnelles jonques et rochers. Si la création de laques a longtemps été l’apanage des artisans, Pham Hau s’impose comme un véritable artiste et offre une magnifique représentation des merveilles de son pays. Vẽ tranh sơn mài ở Việt Nam là một nghệ thuật lớn, không thể tách rời khỏi lịch sử văn hóa của đất nước. Nghệ thuật truyền thống xuất sắc này cũng lan tỏa ra ngoài biên giới và làm cho Việt Nam là một trong những cái nôi của kĩ thuật sơn mài. Nếu như lịch sử làm sơn mài được truy ngược về thế kỷ 15, thì sự tỏa sáng hiện tại có công rất lớn của Joseph Inguimberty trong Trường Mỹ thuật Đông Dương về việc cho mở các lớp học sơn mài ngay từ năm 1927. Nhờ có các phương tiện mới, hiện đại của Trường, người thầy Pháp này đã xác định lại rõ ràng quy trình sáng tạo của sơn mài trong khi đồng thời giới thiệu các nguyên tắc mới. Với sự trợ giúp của Alix Aymé, họa sĩ tự do và tài năng, họ làm phong phú thêm việc sử dụng màu sắc một cách đặc biệt trong sơn mài. Theo truyền thống, chỉ có màu đỏ, đen, nâu nhưng các mảng mạ bạc và vàng cũng được thể hiện. Nhờ sự ra đời của các vật liệu mới như vỏ trứng, cadmium sulfide hoặc chrome oxid, các màu khác như trắng, vàng hoặc xanh lá cây xuất hiện. Việc sáng tạo đổi mới này đã diễn ra không ngừng và cho phép các họa sĩ áp đặt kỹ thuật châu Á này ngang hàng với hội họa châu Âu. Bức sơn mài Phong cảnh với thuyền buồm của Phạm Hậu là một minh chứng hoàn hảo cho một thế hệ nghệ sĩ Việt Nam mới, những người bị chính trị hóa và tự hào về nguồn gốc của mình. Nghệ thuật sơn mài được xem như một công cụ truyền bá văn hóa Việt Nam trước sự xâm lăng của đế quốc Trung Hoa và phương Tây. Việc giảng dạy tại Trường Mỹ thuật Đông Dương đã mang đến cho Phạm Hậu sự phong phú về bảng màu của mình, màu đỏ và đen truyền thống được pha thêm vàng và bạc ở đây được tăng cường bằng một màu xanh lam cực kỳ hiếm gặp, mang đến những sắc thái hoàn toàn mới và tương phản hơn. Bức tranh sơn mài này tạo thành một bức bình phong với bốn tấm thể hiện sự tôn kính vẻ đẹp của các danh lam thắng cảnh Việt Nam. Những thảm thực vật tươi tốt như lá chuối, hoa táo hoặc tre, nứa, nhấn mạnh bản chất nhiệt đới của Việt Nam. B